O koncepcji empatii, projekcie Burning Man, zwyczajach dnia codziennego, dbaniu o siebie i pytaniach, dzięki którym lepiej rozumiemy otaczających nas ludzi opowiada Michael Ventura, prezes i założycielem Sub Rosa, autor książki „Applied Empathy
Michael Ventura jest Prezesem i założycielem Sub Rosa, firmy zajmującej się budowaniem strategii i projektowaniem, której klientami są m.in.: Johnson & Johnson, Pantone, Adobe, Konferencja TED, Delta Airlines oraz The Daily Show. Od dawna związany jest z Burning Man Project. Zasiadał w radach nadzorczych oraz był doradcą wielu organizacji tj.: Behance, Cooper-Hewitt i Tribal Link Foundation w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Gościnnie wykłada na Uniwersytecie Princeton i Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych West Point, prowadzi też prężnie rozwijającą się praktykę medyczną w Nowym Jorku. Jego pierwsza książka „Applied Empathy” została opublikowana w maju 2018 roku. Michael jest też jednym z expertów Digital University
Mia Quagliarello: Zacznijmy od początku twojej historii z Burning Man.
Michael Ventura: Przez lata miałem wiele różnych doświadczeń z Burning Man. Pierwszym był mój wieczór kawalerski w 2008 roku. Ani ja ani moi przyjaciele nie byliśmy świadomi tego, w co naprawdę się pakujemy. Mieliśmy znajomych, którzy byli tam rok wcześniej i wrócili z fantastycznymi historiami. Wraz z przyjaciółmi wybraliśmy się tam i wszystko przerosło nasze najśmielsze oczekiwania.
Rok później wróciłem tam z żoną, która nigdy nie brała udziału w tym festiwalu. Dla obojga z nas, było to wspaniałe doświadczenie. Moja żona podsumowała je słowami: „Absolutnie rozumiem ten fenomen. Rozumiem, dlaczego tak to kochasz. Jednak już więcej tu nie wrócę”. Samo doświadczenie bardzo jej się podobało, ale ważne są dla niej 2-3 godziny ciszy każdego dnia, co nie było tam możliwe. Po pięciu latach odłączyliśmy się od głównego pola namiotowego i stworzyliśmy siostrzany obóz w wiosce o nazwie La Calaca, który do dnia dzisiejszego prowadzę. Powiązany on jest z festiwalem Dnia Zmarłych w San Miguel de Allende w Meksyku. Ludzie, z którymi początkowo spędzałem festiwal, prowadzą obecnie samochód artystyczny o nazwie Axolotl, świadcząc usługi w dwóch dużych budynkach, gdzie wykonujemy masaże, reiki, treningi oddechu i jogę.
M.Q: Czym zajmujesz się w Sub Rosa?
M.V: Jestem przedsiębiorcą od 23 roku życia. Założyłem m. in. agencje cyfrowe oraz czasopisma. Śmiało można powiedzieć, że Sub Rosa jest zwieńczeniem wszystkich moich wysiłków. Jest to zarazem studio projektowe jak i doradztwo biznesowe. Często angażujemy się w pomoc dużym organizacjom, aby przejść z nimi przez proces rozwiązywania problemów dotyczących misji, wartości, czy celów firmy oraz społecznej odpowiedzialności biznesu. To wszystko doprowadziło mnie to do pewnej refleksji. To, w jaki sposób tworzymy i budujemy badania jakościowe oraz jak świadomie budujemy relacje, komunikację, historie, jakimi taktykami się kierujemy opiera się na filozofii, którą nazywamy „zastosowaniem empatii”.
M.V: Jest to podejście do rozwiązywania problemów oraz o byciu przywódcą, oparte na myśleniu projektowym i systemowym. Ponad półtora roku temu napisałem książkę z Simonem i Schusterem pt. „Applied Empathy”, która dotyczy historii naszego biznesu i opowiada, w jaki sposób wykorzystujemy empatię jako narzędzie i jako praktykę. Niektórzy ją posiadają, a inni nie. Wierzę, że można ją wcielić w życie poprzez trening i ćwiczenia.
M.Q: Oczywiście poszczególne osoby mogą być empatyczne, ale jak zastosować empatię w firmie lub organizacji?
M.V: Ze strony proaktywnej potrzebujesz podejścia, które jest starannie zaprojektowane, dzięki któremu przejdziesz przez program i zrozumieć różne narzędzia, metodologie i zachowania, jakich możesz użyć, aby pokazać się z bardziej empatycznej strony. Natomiast nie zadziała to, jeśli nie będziesz trenować. Jeśli nie angażujesz się w pracę, nie zobaczysz zmiany w sposobie w jaki angażujesz ludzi, ani tego, jak inni angażują się w relacje z tobą.
Jest to również coś, co staramy się mierzyć i pielęgnować za pomocą różnych procesów np. recenzji. Zawsze pojawiają się pytania dotyczące tego, jak dobrze posługujemy się empatią. Istnieją formalne sposoby mierzenia i śledzenia tego zjawiska.
M.Q: Naprawdę? Jakie są wskaźniki empatii?
M.V: Cóż, zmierzyć można to na podstawie aktywności mózgu, ale niekoniecznie nakładamy czepki na głowy ludzi i śledzimy ich fale mózgowe. Mierzymy efekt domina związany z praktyką empatii. Po około sześciu miesiącach ćwiczeń, pojawia się znaczny wzrost wysokiej wydajności zespołów. Myślę o tym w kategoriach analogii sportowych z efektem „podania piłki na oślep”. W pewnym momencie relacje i interakcje między nami, zostają mocno i pozytywnie zaplątane ze sobą, tak że jesteśmy w stanie rozpoznać swoje ruchy bez konieczności widzenia ich. Jest to o ciągłej praktyce patrzenia perspektywicznego i zrozumienia, skąd pochodzisz, jakie są twoje mocne i słabe strony, nad czym pracujesz i co starasz się rozwijać. Jeśli ludzie są transparentni i otwarci na rozmowy, więź staje się silniejsza i mocniejsza, a zespół bardziej efektywny. Podczas przeprowadzenia badań w zespole, zwróć uwagę na to: czy ludzie uważają, że decyzje są przejrzyste? Czy widzą swoją rolę w tych decyzjach? Czy mają poczucie, że zostali wysłuchani i ich pomysł zostanie uwzględniony?
M.Q: To w jaki sposób ludzie mogą stać się bardziej empatyczni? Czy jest to coś, z czym się rodzimy, czy jesteśmy w stanie się tego nauczyć?
M.V: Każdy z nas się z tym rodzi, ale jak każdy inny mięsień, empatia zaniknie, jeśli nie będzie nieustannie ćwiczona. Więc jeśli jej nie pielęgnujesz, nie rozwinie się do tego stopnia, że stanie się częścią twoich narzędzi. Kiedy wchodzimy do organizacji i szkolimy, często zauważamy, że część ludzi postrzega empatię jako dar, a nie zestaw wrodzonych umiejętności. Nasze doświadczenie pokazuje jednak, że jeśli pokażesz ludziom, jakie są korzyści z empatii, jak ją wyćwiczyć i jakich narzędzi do tego użyć, wtedy nagle ludzie zaczynają szukać sposobu na jej praktykowanie. Dzięki temu wszystko idzie w dobrym kierunku.
M.Q: Czy uważasz, że empatia powinna być jedną z 10 złotych zasad?
M.V: To dobre pytanie. Wstrzymam się z odpowiedzią „tak”, ponieważ najpierw powinienem powiedzieć ci o moim procesie myślowym. Istnieją trzy główne typy [empatii], o których mówią psychologowie:
- Afektywna empatia, która działa według tzw. Złotych Reguł: „Widzę, że ktoś jest smutny. Byłem wcześniej smutny, a kiedy jestem smutny, chcę być pocieszony, więc pocieszam tę osobę”. Cóż, a co jeśli kiedy ktoś jest smutny i chce zostać w spokoju? To jest szaleństwo afektywnej empatii – pozwalamy, aby nasze uprzedzenie informowało o danym zachowaniu, zamiast rozumieć potrzebę. Właśnie dlatego empatia często łączy się z sympatią i współczuciem. Natomiast ze względu na uprzedzenia, nie jest idealna.
- Kognitywna empatia polega na fizycznym odczuwaniu emocji innych. A zatem małżonkowie, których łączy więź oraz silne emocje, cierpią, kiedy np. ich żona jest w ciąży i odczuwa bóle bądź silne skurcze. Pielęgniarki są często fizycznie i psychicznie zmęczone współczuciem wobec innych osób, które je otaczają. Taką empatię ciężko wyćwiczyć, nie jest też najłatwiej ją wyśledzić i nie zawsze jest korzystna dla wszystkich zaangażowanych stron.
- Empatia poznawcza jest wtedy, gdy rzeczywiście zostaje ona zastosowana. Myślę o tym, jak o czymś w rodzaju tzw. „Platynowej Reguły” – „Rób tak, jak inni by chcieli, abyś im to zrobił”. Jedynym sposobem na poznanie i zrozumienie tego, jest zadawanie pytań. Jeśli zgadujesz, stosujesz wtedy pierwszy typ empatii i jej tzw. „Złote Reguły”.
Powodem, dla którego wahałem się odpowiedzieć, czy empatia powinna być jedną z 10 zasad, jest to, że w dużej mierze zależy to od typu empatii, ponieważ dobrzy socjopaci są tak naprawdę bardzo empatyczni, prawda? Nie możesz manipulować kimś, jeśli tak naprawdę go nie rozumiesz. Empatia sama w sobie jest neutralna. Tylko w zastosowaniu empatii określamy jej pozytywny lub negatywny wpływ na ludzi nas otaczających. Uważam więc, że powinniśmy mówić o przyjmowaniu perspektywy, zapewnieniu innych, że moment, w którym pojawiamy się w czyimś życiu, kiedy wyciągamy do kogoś rękę, jest szczery, wyjątkowy, bezinteresowny i że mamy w sobie gotowość i chęć do działania i nauki.
M.Q.: Aby wytrenować empatię poznawczą, musisz naprawdę poznać rozmówcę. Jakie pytania zadajesz, aby zrozumieć i poznać kogoś dogłębniej?
M.V.: Osobiście, pierwszym pytaniem, które mi się narzuca jest: „Jak to jest być tobą?” Może to być odpowiedź w dwóch zdaniach lub odpowiedź, która zajmie dwa dni. Czasami nawiązujemy do tego, że każdy posiada swój własny klimat, a co za tym idzie każdy ma inną pogodę. Naszym celem jest zrozumieniu obu. Twój klimat jest skonkretyzowanym, być może bardziej przewidywalnym i z pewnością bardziej długoterminowym sposobem bycia. Są to twoje nawyki, twój system wierzeń, twoje rytuały; rzeczy, które na zawsze odznaczyły się w twoim życiu. Pogoda natomiast jest zmienna – uzależniona od czynników zewnętrznych i okoliczności. Pytanie więc, czy kiedy ludzie odpowiadają na pytanie „jak to jest być mną”, opisują swój klimat, czy opisują swoją pogodę? I czy zdają sobie sprawę z różnicy między nimi? Czy wiedzą, że niektóre rzeczy są bardziej trwałe i z pewnością bardziej stabilne, a inne są chmurami, które pojawiają się i znikają na podstawie tego, co dzieje się wokół nich, tego dnia?
M.Q.: Natomiast kiedy już zaznajomiłeś się z czyimś klimatem i/lub pogodą co z tym faktem robisz? Jak przeprowadzić dalej rozmowę?
M.V.: Najważniejsze jest, aby zrozumieć, że ich perspektywa, którą się z tobą podzielili jest oknem na ich świat, ale nie jest ich całym światem. Właśnie ta umiejętność zrozumienia, informuje nas, jak ze sobą współpracujemy. W środowisku zawodowym, mam kolegów, którzy – jeśli zaistnieje potrzeba przeprowadzenia osobistej bądź trudnej rozmowy – będą się czuli swobodniej będąc w pokoju z trzema innymi osobami. Inni natomiast prawdopodobnie będą musieli pójść ze mną na spacer, napić się kawy, mając poczucie prywatności, ze względu na ich potrzebę bezpieczeństwa i komfortu. Dowiesz się tego, tylko poprzez rozmowę i próbę zrozumienia poprzednich doświadczeń ludzi. Poprzez obserwację uczysz się, jak bardzo są skłonni otworzyć się przed tobą i podzielić się doświadczeniami, które doprowadziły ich do tego momentu. Jeśli wykorzystasz tę wiedzę, aby stać się lepszym liderem, współpracownikiem, członkiem zespołu, cokolwiek by to nie było, to ostatecznie twoje więzi z tą osobą się wzmocnią.
M.Q: Uczysz na Uniwersytecie Princeton i Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych West Point, posiadasz własną prywatną praktykę lekarską, w której widzisz 10–15 osób tygodniowo, a do niedawna prowadziłeś także popularny sklep detaliczny w West Village o nazwie Calliope. Jest to oszałamiająca liczba aktywności. Jak sobie z tym wszystkim radzisz?
M.V: Przede wszystkim spokojny sen. Staram się też o siebie dbać.
M.Q: Jak wygląda Twój idealny dzień? Na czym polega dbanie o siebie?
M.V: Każdego ranka stosuję się do tzw. Praktyk taoistycznych – mieszanki Qi Gong (forma ćwiczeń wzmacniających, które rozwijają świadomość ruchową ciała) oraz medytacji. Nie ważne, czy mam zaczerwienione oczy, czy lot o 4 rano. Wstanę o 2:30 rano, jeśli będę musiał, aby mieć tę godzinę czasu dla siebie. Nie skłamię, mówiąc, że nie przegapiłem ani jednego dnia już od ponad czterech lat.
M.Q: Jaki masz system, który pozwala ci na utrzymanie ciągłego porządku?
M.V: Właściwie, to ta tablica ogłoszeń, przed którą siedzimy. Jestem bardzo analogiczną i zorganizowaną osobą. Lubię tworzyć listy zadań i korzystam też z tzw. post-it’ów. Sama czynność zapisania czegoś i zobaczenia tego na kawałku papieru jest dla mnie cenniejsza niż wiadomość e-mail, którą sam bym sobie wysłał w ramach przypomnienia. Istnieje duża szansa, że takiego maila zignorowałbym bądź po prostu usunął.
M.Q: Skąd czerpiesz inspiracje? Wspomniałeś o podróżach.
M.V: Podróże są świetne. Natura. Widzisz, przebywanie na pustyni to wyjątkowy czas dla samego siebie i twojego umysłu. Nawet samo wskoczenie z psem do samochodu i udanie się do parku na pół dnia jest bardzo miłe. Drugim miejscem, które nie dokładnie jest miejscem, ale sposobem myślenia, jest izolacja. W rzeczywistości nie jestem ekstrawertykiem i pomimo pozorów lubię często być sam, aby naprawdę móc pomyśleć i spojrzeć na problemy czy wyzwania z innej perspektywy.
M.Q: Jak myślisz, co jest dla ciebie tak atrakcyjne w Burning Man?
M.V: Działanie. Przede wszystkim działanie i robienie. Chodzi mi o to, że dla niektórych osób może być to świętokradztwem, dla mnie natomiast tydzień budowania i tworzenia, jest ulubionym tygodniem. Możliwość tworzenia czegoś z 25 moimi najlepszymi przyjaciółmi, wysiłek fizyczny, drzazgi wszędzie! Nawet przyjemność, którą się czerpie z używania narzędzi, których na co dzień nie używasz, możliwość naprawienia czegoś. Wszystko to jest naprawdę interesujące i angażujące fizycznie, ale także poznawczo. Po prostu wydaje mi się, że pojawia się tam inny ja.
Zawsze staram się mówić ludziom, zwłaszcza nowym, którzy przyjeżdżają po raz pierwszy lub drugi, że na pustyni tydzień nie istnieje. Jest to 52-tygodniowa organizacja wydarzeń regionalnych i ogólnoświatowych, z własną filozofią i współpracą z organizacjami takimi jak Burners Without Borders. Burning Man to znacznie więcej niż to, co widziałeś na Instagramie. Pamiętaj, aby zawsze odkrywać najwięcej ile się da, ponieważ nie wiesz, co tak naprawdę pobudza Twoją wyobraźnię.
