Powinniśmy się już nauczyć z historii, że każdy kryzys ma dwie twarze: wyzwanie i okazję (ang. challenge/opportunity). Warto przyjrzeć się rynkowi azjatyckiemu, który już wychodzi z koronawirusa i zaobserwować pomysły. Zwłaszcza Chiny, Singapur czy Tajwan mają dużo mądrych pomysłów na wspieranie biznesów, które ucierpiały na pandemii.
Oto kilka ciekawych przykładów lekcji jakie możemy od nich zaczerpnąć:
Gdy kryzys Covid-19 rozprzestrzenia się na nowe epicentra w Europie i USA, firmy w Azji starają się jak najszybciej znaleźć odpowiedzi na to jak wyjść z kryzysu jak najszybciej i bez ofiar. Nie ma niestety łatwych odpowiedzi głównie z powodu nieprzewidywalnej wciąż dynamiki choroby, braku wcześniejszego doświadczenia w tym temacie oraz braku instrukcji typu „plug-and-play” od władz rządowych lub międzynarodowych organizacji.
Oczywiście każda lokalna sytuacja jest inna, ale uważam, że firmy powinny uczyć się od innych krajów. Wydaje się, że Chiny znajdują się na wczesnym etapie ożywienia gospodarczego i powoli wracają do rzeczywistości. Chociaż ożywienie to może być podatne na zagrożenia, gdyby pojawiła się nowa fala lokalnych infekcji, jednak wiele chińskich firm już wykroczyło poza kryzys i jest w fazie odzyskiwania biznesów i planowania po odbudowie.
Analizując aktualną wzmożoną działalność naprawczą firm na rynku azjatyckim można wyciągnąć kilka wczesnych lekcji dla liderów z innych krajów. Oczywiście Chiny mają swoje odrębne systemy polityczne i administracyjne, a także obyczaje społeczne, ale wiele lekcji tutaj wydaje się mieć ogólne zastosowanie.
Patrz w przyszłość i bądź w ciągłej zmianie
Z definicji kryzysy mają bardzo dynamiczną trajektorię, która wymaga ciągłego przekształcania modeli i zmieniania planów. Początkowa ignorancja ustępuje miejsca odkrywaniu nowych możliwości i poszukiwaniu nowych rozwiązań, następnie planowanie i reagowanie kryzysowe, strategia naprawy, strategia po odbudowie, a na koniec refleksja i nauka. Proces ten musi być szybki – a zatem kierowany przez CEO i zarząd – aby uniknąć utknięcia w skomplikowanych procesach koordynacji wewnętrznej i powolnego reagowania na zmieniające się okoliczności.
Chiny posiadają najszybciej rozwijające się firmy, które patrzą w przyszłość oraz przewidują zmiany. Na przykład, we wczesnych stadiach epidemii, firma Master Kong, wiodący producent makaronów i napojów instant, codziennie sprawdzała dynamikę rozprzestrzeniania się wirusa i regularnie zmieniała priorytety. Dlatego w odpowiednim czasie przestawiła się z offline, dużych kanałów sprzedaży detalicznej na O2O (online-offline), e-commerce i mniejsze sklepy. Dzięki ciągłemu śledzeniu planów ponownego otwierania punktów sprzedaży detalicznej była również w stanie dostosować swój łańcuch dostaw w bardzo elastyczny sposób. W rezultacie jej łańcuch dostaw odzyskał ponad 50% zaledwie kilka tygodni po wybuchu epidemii i był w stanie zaopatrzyć 60% sklepów, które zostały ponownie otwarte w tym okresie – trzy razy więcej niż niektórzy konkurenci.
Działaj odgórnie i oddolnie
Szybkie, skoordynowane reakcje wymagają odgórnego przywództwa. Jednak dostosowanie się do nieprzewidzianych zmian, z wyraźną dynamiką w różnych społecznościach, wymaga również zdecentralizowanego podejmowania inicjatyw, spłaszczenia dotychczasowych struktur i udrożnienia przepływu informacji. Niektóre chińskie firmy skutecznie zbalansowały oba podejścia, ustanawiając odgórne ramy, w których pracownicy wprowadzali innowacje.
Na przykład Huazhu, który prowadzi 6000 hoteli w 400 miastach w Chinach, powołał grupę kryzysową, która codziennie spotykała się online w celu przeglądu procedur i wydała odgórne wytyczne dla całej sieci. Ponadto wykorzystał swoją wewnętrzną platformę informacyjną, aplikację o nazwie Huatong, aby upewnić się, że pracownicy i franczyzobiorcy są uzbrojeni w aktualne informacje. Umożliwiło to franczyzobiorcom dostosowanie centralnych wytycznych do ich lokalnych warunków, pod względem warunków chorobowych i lokalnych środków ochrony zdrowia publicznego.
Elastycznie przydzielaj pracowników do różnych działań
W dotkniętych kryzysem firmach, takich jak restauracje, pracownicy nie byli w stanie wykonywać swoich regularnych czynności. Zamiast zwolnień, niektóre kreatywne chińskie przedsiębiorstwa aktywnie przenosiły pracowników do nowych i ważnych działań, takich jak planowanie czy naprawy, a nawet pożyczały lub wynajmowały pracowników innym firmom.
Na przykład w odpowiedzi na poważny spadek przychodów ponad 40 restauracji, hoteli i sieci kin podzieliło się pracownikami z Hema, siecią supermarketów sprzedaży detalicznej, której właścicielem jest Alibaba, które pilnie potrzebowały siły roboczej w celu dostarczenia usług z powodu nagłego wzrostu zakupów online.
Zmień miks kanałów sprzedaży
Sprzedaż detaliczna była poważnie ograniczona w dotkniętych wirusem regionach. Zwinne chińskie przedsiębiorstwa szybko przeniosły wysiłki sprzedażowe na nowe kanały, zarówno w przedsiębiorstwach B2C, jak i B2B.
Na przykład firma kosmetyczna „Lin Qingxuan” została zmuszona do zamknięcia 40% swoich sklepów podczas kryzysu, w tym wszystkich swoich lokalizacji w Wuhan. Jednak firma zamiast zwalniać pracowników, przeszkoliła ponad 100 doradców ds. Urody z tych sklepów i przeniosła ich do online jako „influencerów ds. Urody”, którzy wykorzystując narzędzia cyfrowe, takie jak WeChat, angażowali klientów i zwiększali sprzedaż online. W rezultacie sprzedaż produktów „Lin Qingxuan” w Wuhan osiągnęła 200% wzrost w porównaniu do sprzedaży w roku ubiegłym.
Używaj mediów społecznościowych do koordynowania pracowników i partnerów.
Dzięki zdalnej pracy wiele chińskich firm podjęło działania na platformach społecznościowych, takich jak WeChat, aby koordynować pracowników i partnerów.
Na przykład Cosmo Lady, największa firma zajmująca się sprzedażą tekstyliów w Chinach, zainicjowała program mający na celu zwiększenie sprzedaży za pośrednictwem WeChat, zachęcając pracowników do promowania produktów w swoich kręgach na mediach społecznościowych. Firma stworzyła nawet ranking sprzedaży wśród wszystkich pracowników (włączając w to zarówno prezesa, jak i dyrektora generalnego), pomagając zmotywować resztę personelu do udziału w inicjatywie.
Przygotuj się na szybszy powrót do rzeczywistości niż się spodziewasz
Nie da się przewidzieć głębokości i czasu trwania kryzysu gospodarczego w innych krajach. Natomiast obserwując Chiny oraz ich doświadczenie, które wskazuje na to, że firmy powinny się przygotować. Biorąc pod uwagę czas potrzebny do sformułowania, rozpowszechnienia i zastosowania nowych zasad w dużych firmach, planowanie naprawy musi rozpocząć się, gdy nadal reagujesz na kryzys.
Na przykład chińskie biuro podróży, któremu grozi załamanie w krótkoterminowej działalności, skoncentrowało się na przygotowaniach długoterminowych. Zamiast zmniejszać liczbę pracowników, zachęcał pracowników do poświęcania czasu na modernizację systemów wewnętrznych, doskonalenie umiejętności oraz projektowanie nowych produktów i usług, aby lepiej przygotować się na ewentualne przywrócenie systemu.
Szukaj okazji wśród przeciwności losu.
Podczas gdy kryzys w Chinach wpłynął w pewnym stopniu na wszystkie sektory, na bardziej szczegółowym poziomie popyt wzrósł w wielu konkretnych obszarach. Należą do nich handel elektroniczny B2C (szczególnie modele „door-to-door”), handel elektroniczny B2B, usługi zdalnych spotkań, media społecznościowe, produkty higieniczne, ubezpieczenie zdrowotne czy telemedycyna. Niektórzy chińscy gracze szybko zmobilizowali siły, aby zaspokoić te potrzeby i w tych obszarach osiągnąć zdecydowany wzrost.
Na przykład Kuaishou, platforma społecznościowa o wartości 28 miliardów dolarów, promowała oferty edukacji online, aby zrekompensować zamknięcie szkół i uniwersytetów. Firma i inne platformy wideo nawiązały współpracę z Ministerstwem Edukacji, aby otworzyć ogólnodostępną klasę w chmurze, która będzie służyć uczniom. Natomiast duża sieć restauracji wykorzystała przestoje, aby zaplanować nową ofertę półproduktów na wynos, wychwytując rosnące zapotrzebowanie i trend do prowadzenia domowej kuchni podczas kryzysu.
Szybko wprowadzaj innowacje w oparciu o nowe potrzeby
Poza ponownym zrównoważeniem portfela produktów nowe potrzeby klientów stwarzają również możliwości innowacji. W sytuacji zagrożenia kryzysem wiele firm skoncentruje się na defensywie, ale niektóre chińskie firmy odważnie wprowadzają innowacje wokół pojawiających się okazji.
Branża ubezpieczeniowa jest niezwykle konserwatywna, ale w odpowiedzi na kryzys Ant Financial dodał do swoich produktów bezpłatną ochronę związaną z koronawirusem. To działanie zaspokoiło potrzeby klientów, jednocześnie promując świadomość ofert internetowych firmy i zwiększając lojalność klientów. Ant Financial oczekuje 30-procentowego wzrostu dochodów z ubezpieczenia zdrowotnego w najbliższych miesiącach w porównaniu do zeszłego roku.
Dostrzeż nowe nawyki konsumpcyjne
Pewne zmiany prawdopodobnie utrzymają się po kryzysie, a wiele sektorów powróci do nowych realiów rynkowych w Chinach i innych krajach. Chiny podczas kryzysu SARS wprowadziły e-handel. Jest zbyt wcześnie, aby stwierdzić na pewno, jakie nowe nawyki będą się utrzymywać na dłuższą metę, ale niektóre duże możliwości obejmują skok z edukacji offline do edukacji online, transformację w zakresie opieki zdrowotnej i wzrost liczby cyfrowych kanałów B2B.
Niektóre chińskie firmy już planują te zmiany w świecie pokryzysowym. Na przykład chiński biznes globalnego producenta słodyczy przyspieszył dotychczasowe wysiłki w zakresie transformacji cyfrowej. Firma anulowała kampanie offline na Walentynki i inne działania promocyjne, ponownie inwestując zasoby w marketing cyfrowy, programy WeChat i partnerstwa z platformami O2O, aby zaadresować nowe zachowania konsumenckie podczas epidemii i poza nią.
Chiny i Korea, dostarczą nam niewątpliwie więcej nowych lekcji, a następnie inne kraje, a ostatecznie firmy w Polsce, które przyjmą podejście szybkiego reagowania i uczenia się, będą w stanie lepiej chronić swoich pracowników i biznes. Rzeczywiście, w szybko zmieniającym się, niestabilnym świecie takie podejście adaptacyjne powinno być stosowane szerzej niż zarządzanie kryzysowe.
