Cyberprzemoc – profilaktyka i skuteczne reagowanie
Nie zostawia siniaków, nie widać jej gołym okiem. Rozprzestrzenia się szybko i często z powodu anonimowości, trudno wykryć, skąd się wzięła. Jej ofiary są narażone stale na atak, niezależnie od miejsca czy pory dnia lub nocy. Dlatego jest to zjawisko szczególnie niebezpieczne. O czym mowa?
Cyberdręczenie, agresja elektroniczna, cyberstalking, nękanie internetowe, cyberbulling albo po prostu cyberprzemoc – to kolejne zagrożenie płynące z nowych technologii. Według najnowszych badań NASK-u z 2019 roku, 32% nastolatków w wieku 13 – 17 lat doświadczyła wyzywania w Internecie, 19,4% z nich było wyśmiewanych i ośmieszanych, 13,6 % była straszonych, a ponad połowa użytkowników Internetu przyznaje, że spotkała się z różnymi przejawami internetowej przemocy zarówno wobec swoich kolegów i koleżanek, jak i osób nieznajomych*. Nie sposób zatem nie zauważyć, że przemoc wśród młodzieży przenosi się do Internetu i staje się coraz powszechniejsza.
Czym jest cyberprzemoc
W polskim prawie nie ma definicji cyberprzemocy. Brak również przepisów wprost regulujących to zjawisko. Z uwagi jednak na jego powszechność, ma ono już swoje miejsce w słowniku języka polskiego, który definiuje ją jako wyzywanie, straszenie, nękanie, ośmieszanie drugiego człowieka przy użyciu Internetu lub telefonu komórkowego. Inne jej postacie to szantażowanie z użyciem sieci, publikowanie ośmieszających lub kompromitujących zdjęć i informacji, podszywanie się pod kogoś innego w sieci bez jego zgody. Niezależnie od określenia, jej celem jest wyrządzenie krzywdy drugiej osobie. Ofiary cyberprzemocy czują się zranione, samotne, upokorzone, i często po prostu bezradne. Dlatego tak istotne jest, by szkoła, w której młodzież spędza znaczną część każdego dnia, starała się być środowiskiem wolnym od cyberprzemocy.
Jak chronić młodzież przed cyberprzemocą
Z uwagi na zagrożenie, jakie niesie ze sobą cyberprzemoc, zapewnienie uczniom bezpieczeństwa w szkole jest ważnym elementem organizacji pracy każdej placówki. W dzisiejszych czasach dotyczy to również bezpieczeństwa online. W każdej szkole powinny być regularnie podejmowane działania profilaktyczne, które uświadomią nie tylko uczniom, ale i rodzicom i nauczycielom, w jaki sposób korzystać z nowych technologii (przede wszystkim z Internetu i mediów społecznościowych) i jakie zagrożenia są z nimi związane. Istnieje szereg rozwiązań, które szkoła może wprowadzić. Dla przykładu można wymienić chociażby:
- Stworzenie i zachowanie przyjaznego środowiska dla uczniów, które nie tylko ogranicza ryzyko pojawienia się cyberprzemocy w szkole, ale również ofiara takich działań szybciej zgłosi się o pomoc i wsparcie, co pozwoli szkole na podjęcie szybkiej reakcji;
- zaplanowanie sieci komputerowej w sposób, aby skutecznie odizolować sieć administracyjną i sieć dydaktyczną. Niedopuszczalne jest, aby uczniowie mieli wgląd w dokumenty szkolne, księgowość, opinie o uczniach, orzeczenia poradni, dane osobowe czy dostęp do dziennika lekcyjnego.
- Uczenie młodzieży, w jaki sposób korzystać z sieci lokalnej i w jaki sposób konstruować bezpieczne hasło. W haśle nie powinno się stosować własnych imion (w tym również ich zdrobnień), daty lub roku urodzenia, imienia sympatii czy domowego zwierzęcia. Bezpieczne hasło powinno składać się z małych i dużych liter, cyfr i dozwolonych znaków specjalnych. Nie powinno być krótsze niż 8 znaków. Gdy już uczeń to hasło wymyśli i zastosuje, nie powinien zapisywać go w widocznym dla innych miejscu, np. piórniku czy zeszycie szkolnym.
Niezależnie od powyższego, działań, jakie może podjąć szkoła, w celu przeciwdziałania cyberprzemocy może być znacznie więcej.
W jaki sposób należy reagować na cyberprzemoc?
Działania profilaktyczne mogą nie wystarczyć, by uchronić młodzież przed cyberprzemocą. Dlatego szkoła powinna również reagować na każdy jej przejaw. I co istotne, reagować przemyślanie, nie pochopnie. Reakcja ta powinna obejmować: udzielenie wsparcia ofierze, ustalenie okoliczności zdarzenia i zabezpieczenie dowodów oraz wyciągnięcie konsekwencji wobec sprawcy przemocy.
Najistotniejsze jest to, by ofiara wiedziała, że dobrze zrobiła, mówiąc co się stało. Ponadto powinna czuć, że została zrozumiana, a kadra szkoły jest po to, by jej pomóc. Zapewne wiele przypadków cyberprzemocy można rozwiązać polubownie. Poważne przypadki należy jednak zgłaszać na policję, w szczególności te, które zawierały groźby karalne lub były na tle seksualnym. Istnieją również sytuacje, gdy konieczne jest zgłoszenie sprawy również do sądu rodzinnego. Dyrekcja szkoły nie powinna ich lekceważyć i w każdym przypadku cyberprzemocy podejmować przemyślane, indywidualne decyzje.
